Opis: | Cmentarz jest zlokalizowany przy ul. Powązkowskiej 14. Założony w 1790 r. jest najstarszym czynnym cmentarzem warszawskim. Szacuje się, że spoczęło na nim ponad 1 mln zmarłych, w tym wielu znanych Polaków, wybitnych artystów, naukowców i obywateli zasłużonych dla kraju i Warszawy. W ogromnej większości były to osoby cywilne, które zmarły śmiercią naturalną. Jednak na cmentarzu powązkowskim grzebano również żołnierzy i inne ofiary wojen, powstań oraz prześladowań zaborców i okupantów. Na starej części cmentarza już w czasie powstania kościuszkowskiego powstały oddzielne zbiorowe mogiły żołnierzy polskich, pruskich i rosyjskich. W okresie wojen napoleońskich chowano tu zmarłych żołnierzy francuskich, a także Polaków poległych pod Raszynem w 1809 r. lub zmarłych z ran w późniejszym okresie. W czasie powstania listopadowego grzebano tu zarówno żołnierzy polskich, jak i rosyjskich poległych w czasie szturmu Woli w 1831 r. Dalsze zbiorowe mogiły powstały w 1861 r., kiedy władze carskie brutalnie tłumiły manifestacje patriotyczne.
W czasie I wojny światowej w Warszawie istniał już osobny cmentarz wojskowy, gdzie grzebano poległych i zmarłych żołnierzy. Na Starych Powązkach chowano jednak wojskowych, których ciała sprowadziły rodziny. Pogrzeby odbywały się najczęściej dopiero w kilka miesięcy po ich śmierci. Poległych chowano do grobów rodzinnych lub indywidualnych. W latach 1914-1915 byli to głównie oficerowie armii rosyjskiej, a w latach następnych legioniści pochodzący z Warszawy.
Groby ofiar I wojny światowej, które powstały na cmentarzu powązkowskim, były dużo trwalsze niż groby żołnierskie na pobliskim cmentarzu wojskowym. Stawiano okazałe nagrobki, a dwa ozdobiono rzeźbami wykonanymi przez znanych artystów. Na grobie ppor. J.Rotwanda umieszczono rzeźbę autorstwa Xawerego Dunikowskiego, a na grobie legionisty i peowiaka J. Wojsznar-Opielińskiego rzeźbę „Umierający bohater” wykonaną przez Edwarda Wittiga.
W okresie 1918-1920 przybyło ponad sto grobów oficerów i żołnierzy-ochotników służących głównie w pułkach formowanych w Warszawie. II wojna światowa spowodowała duże zniszczenia na cmentarzu. Kościół cmentarny i katakumby zostały zbombardowane i spalone, a wiele pomników nagrobnych uległo zniszczeniu. Pierwszych zabitych chowano już w 1939 r. po kapitulacji Warszawy. Po 1945 r. na cmentarzu powązkowskim grzebano tysiące poległych i zmarłych w czasie powstania warszawskiego. Byli to żołnierze i osoby cywilne, których ciała ekshumowano z prowizorycznych grobów znajdujących się na skwerach i ulicach Warszawy.
Zobacz też info na Olsztyńskiej Stronie Rowerowej |